Inclusieve vaardigheden: dit kun jij concreet doen

Wat kun jij doen om inclusieve vaardigheden in de praktijk te brengen?

Inclusie begint niet bij beleid of procedures, maar bij ons eigen gedrag en bewustzijn. Of je nu medewerker, leidinggevende of bestuurder bent: iedereen kan bijdragen aan een inclusieve werkomgeving.

Hoe geef jij invulling aan inclusie in jouw dagelijkse werk? In dit artikel deel ik een aantal inzichten en handvatten waarmee je direct aan de slag kunt. Leer wat jij vandaag al kunt doen om inclusieve vaardigheden bewust en concreet in te zetten.

1. Deel besluitvorming en macht

Betrek alle stem en diverse perspectief in het besluitvormingsproces door actief ruimte te maken hiervoor. Luister met aandacht en zorg ervoor dat bijdragen worden erkend en meegenomen. Wees bereid om invloed te delen en gezamenlijk tot beslissingen te komen die de hele groep vertegenwoordigen. Door open te staan voor diverse standpunten, versterk je samenwerking en creëer je een inclusieve omgeving waarin iedereen zich gehoord voelt. 

Wees daarbij transparant in de terugkoppeling over de overwegingen die hebben geleid tot de uiteindelijke keuze. Licht toe welke perspectieven zijn meegenomen en welke niet, en geef daarbij aan waarom bepaalde invalshoeken minder gewicht hebben gekregen. Door openheid te bieden over dit proces, vergroot je het vertrouwen en creëer je ruimte voor een  dialoog over inclusieve besluitvorming binnen de organisatie.

2. Bouw persoonlijke relaties op

Neem de tijd om je collega’s op persoonlijk niveau te leren kennen. Door aandacht te besteden aan wie ze zijn buiten hun rol, bouw je wederzijds begrip en vertrouwen op. Dit versterkt empathie en creëert een sterkere samenwerking. 

3. Wees bewust van je impact

Wees je bewust van de impact van je woorden en daden. Overweeg hoe jouw gedrag anderen kan beïnvloeden en handel met inclusieve intentie en zorgvuldigheid. Als je acties onbedoeld schade veroorzaken, neem verantwoordelijkheid en biedt oprechte excuses aan. Gebruik deze momenten om te leren, te groeien en je gedrag aan te passen. Door bewust te blijven en verantwoordelijkheid te nemen creëer je een omgeving waarin iedereen zich gerespecteerd en gewaardeerd voelt.

4. Leer zelfstandig over diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie

Investeer tijd in het zelf vergaren van kennis over onbekende thema’s. Maak gebruik van beschikbare bronnen, zoals boeken, artikelen en online informatie, om jezelf te informeren. Dit toont respect voor de tijd en energie van anderen en laat zien dat je actief verantwoordelijkheid neemt voor je eigen ontwikkeling. Pas nadat je basiskennis hebt opgedaan, kun je gerichtere vragen stellen aan collega’s of experts. Door deze inspanning lever je een waardevolle bijdrage aan gesprekken en creëer je ruimte voor diepere uitwisseling en begrip. Zelfstudie versterkt niet alleen je kennis, maar ook je rol in het bevorderen van inclusie.

5. Erken je privileges en zet deze in om gelijkwaardigheid te creëren 

Sta stil bij de voordelen die je hebt dankzij jouw positie of achtergrond, zoals toegang tot middelen, netwerken of kansen. Gebruik deze inzichten om bewust te luisteren naar collega’s en hun ervaringen te begrijpen. Ondersteun anderen door je privilege in te zetten waar nodig, maar zorg ervoor dat je hun stem niet overneemt of hun ervaringen overschaduwt. Wees een bondgenoot die ruimte creëert en versterkt voor anderen om gehoord te worden. Door balans te vinden tussen luisteren en ondersteunen, draag je bij aan een inclusieve omgeving waarin iedereen zijn unieke perspectief kan delen en gewaardeerd wordt.

6. Spreek je uit als je niet-inclusief gedrag signaleert

Zorg ervoor dat elke stem wordt gehoord door op te komen voor collega’s die worden genegeerd of onderbroken. Onderbreek de dynamiek door de aandacht terug te brengen naar wat zij wilden zeggen, bijvoorbeeld door te zeggen: “Laten we teruggaan naar jouw punt.” Gebruik je invloed en positie om anderen te ondersteunen en een omgeving te creëren waarin iedereen zich vrij voelt om bij te dragen. Dit bevordert een inclusieve cultuur waarin diverse perspectieven worden gewaardeerd en gerespecteerd. Door actief op te komen voor anderen laat je zien dat inclusie een gedeelde verantwoordelijkheid is en bouw je aan een sterker team.

7. Oefen empathie en nieuwsgierigheid

Wanneer je een perspectief tegenkomt dat je niet begrijpt, reageer dan met openheid en nieuwsgierigheid. Stel vragen om de context en ervaringen van de ander te begrijpen en luister zonder te oordelen. Vermijd defensieve reacties; richt je in plaats daarvan op het creëren van een veilige ruimte waarin de ander zich gehoord voelt. Dit laat zien dat je bereid bent te leren en je blik te verbreden. Door actief begrip te tonen, bouw je bruggen tussen verschillende perspectieven en versterk je wederzijds respect. Zo draag je bij aan een inclusieve omgeving waarin diversiteit van gedachte en ervaring wordt gewaardeerd.

9. Respecteer meningsverschillen

Het is normaal om het niet altijd met elkaar eens te zijn, maar het is belangrijk om meningsverschillen met respect te benaderen. Luister naar anderen met een open houding en wees bereid om hun standpunten te overwegen, zelfs als ze afwijken van de jouwe. Blijf kalm en vermijd het afwijzen van perspectieven zonder ze eerst te begrijpen. Respectvolle discussies kunnen leiden tot nieuwe inzichten en betere samenwerking. Door open te blijven staan voor andere zienswijzen, draag je bij aan een inclusieve cultuur waarin verschillende meningen worden gewaardeerd en iedereen zich veilig voelt om zijn of haar ideeën te delen.

9. Wees mild voor jezelf  

Fouten maken is een natuurlijk onderdeel van het leerproces. Wanneer je een misstap begaat, biedt dan oprechte excuses aan en zie het als een kans om te groeien. Reflecteer op wat er is gebeurd, leer ervan en pas je gedrag aan voor de toekomst. Niemand heeft alle antwoorden, maar samen beschikken we over een schat aan kennis en ervaring. Door open te staan voor feedback en anderen te ondersteunen, kun je zowel een leerling als een docent zijn. Dit wederzijdse leren versterkt samenwerking, begrip en de ontwikkeling van een inclusieve omgeving waarin iedereen kan groeien.

10. Het belangrijkste punt: Onderzoek wat werkt voor jou

Deze punten zijn niet uitputtend. Onderzoek vooral wat past bij jou en de rol die je hebt.

Dit artikel is geschreven door Madhu Mathoera (zij/haar), Inclusie-expert en auteur van het boek De inclusieve organisatie. Samenwerken aan inclusie in jouw organisatie? Neem dan contact op met Madhu via madhu@beetopofmind.nl.