Q&A: Veelgestelde vragen over racisme

Racisme is een term die we steeds vaker horen, zowel in de media, in omgangsvormen en binnen organisaties. Maar vaak weten we er toch minder over dan we denken. Weet jij bijvoorbeeld het verschil tussen expliciet en impliciet racisme? En kan iedereen racistisch zijn? Hieronder hebben we verschillende veelgestelde vragen over racisme voor je op een rijtje gezet. Deze vragen zullen ook regelmatig aangevuld worden.

1. Wat is racisme?

Racisme is een systeem van discriminatie en ongelijkheid op basis van iemands vermeende etniciteit, huidskleur en/of geloofsovertuiging. De oorsprong van racisme is geworteld in historische en maatschappelijke structuren. Voorbeelden hiervan zijn slavernij, politiegeweld tegen mensen van kleur, en antisemitisme.

2. Wat is het verschil tussen racisme en discriminatie?

Discriminatie is een bredere term die verwijst naar ongelijke behandeling van mensen op basis van kenmerken zoals gender, leeftijd en handicap. Racisme richt zich specifiek op huidskleur, etniciteit of geloofsovertuiging. 

3. Wat is institutioneel racisme?

Institutioneel racisme verwijst naar ingebouwde vooroordelen in systemen, organisaties en wetten die structurele ongelijkheid en uitsluiting veroorzaken. Voorbeelden hiervan zie je terug in de Toeslagenaffaire, etnische profilering en racisme door DUO bij studiefinanciering.

4. Hoe verschilt racisme in het dagelijks leven van systemisch racisme?

Dagelijks racisme omvat individuele acties of uitspraken, terwijl systemisch racisme verwijst naar bredere structuren zoals onderwijs, werkgelegenheid en rechtssystemen die ongelijkheid in stand houden. 

5. Wat is het verschil tussen expliciet en impliciet racisme?

Expliciet racisme is openlijk en direct, zoals racistische opmerkingen of gewelddadige acties. Impliciet racisme is subtieler, vaak onbewust, en uit zich in vooroordelen en stereotypering. 

6. Waarom is racisme een wereldwijd probleem?

Racisme heeft historische roots die je kunt terugvinden in bijvoorbeeld kolonialisme en slavernij. Deze wortels hebben wereldwijd bijgedragen aan economische, sociale en culturele ongelijkheid. 

7. Wat is micro-agressie en hoe heeft het te maken met racisme?

Micro-agressies zijn kleine, vaak onbewuste acties of opmerkingen die discriminerend of denigrerend zijn. Ze dragen bij aan het dagelijks ervaren van racisme. Voorbeelden hiervan zijn “Wat spreek je goed Nederlands voor een Surinamer!” of “Ik zie jou helemaal niet als anders, hoor!”.

8. Kan elk persoon racistisch zijn?

Iedereen kan bevooroordeeld zijn, maar racisme is gekoppeld aan machtsstructuren. Racisme zoals het doorgaans wordt begrepen, vereist macht om systematisch te kunnen discrimineren. 

9. Hoe kan racisme de mentale gezondheid beïnvloeden?

Racisme kan leiden tot stress, angst, depressie en een lager gevoel van eigenwaarde bij degenen die ermee geconfronteerd worden.

10. Wat is allyship en waarom is het belangrijk?

Allyship betekent actief opkomen voor en steunen van gemarginaliseerde groepen, en het is cruciaal om raciale ongelijkheid te bestrijden. 

Wil jij zelf aan de slag gaan met allyship? Ontdek hier mijn interactieve e-learning: https://deinclusieveorganisatie.nl/cursus/allyship/.

11. Hoe herken je racisme in jezelf of anderen?

Zelfreflectie, het luisteren naar ervaringen van anderen en bewustwording van stereotypes en vooroordelen helpen racisme te herkennen. 

Actief bewust worden van racisme? Bekijk hier een aantal boeken ter inspiratie: https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7250449258300981248.

12. Wat zijn enkele mythes over racisme?

– “Racisme bestaat niet meer.” 

– “Ik zie geen kleur, dus ik ben niet racistisch.” 

– “Alleen extreem gedrag telt als racisme.” 

– “Ik ga om met mensen met een andere etniciteit, huidskleur en/of geloofsovertuiging, dus ik ben niet racistisch.”

13. Hoe kunnen organisaties racisme aanpakken?

Door diversiteits- en inclusiebeleid te implementeren, trainingen te geven, en veilige ruimtes te creëren voor dialoog. Ook kunnen er consequenties worden gesteld aan racistisch gedrag. 

14. Waarom wordt vaak gezegd dat zwijgen over racisme problematisch is?

Zwijgen versterkt de status quo en maakt het moeilijker om ongelijkheid en discriminatie aan te pakken. Bovendien versterkt zwijgen de indruk dat racisme wordt ontkend.

15. Hoe kan ik bijdragen aan de bestrijding van racisme?

Leer over racisme, spreek je uit tegen onrecht, ondersteun antiracistische organisaties en luister naar ervaringen van mensen die er direct mee te maken hebben. 

Heb jij een aanvullende vraag? Mail ze dan naar madhu@beetopofmind.nl.