Racisme en discriminatie – Dit is waarom het ons allemaal aangaat

Racisme is een diepgeworteld probleem dat zich uit in vooroordelen, discriminatie en zelfs haat tegenover mensen vanwege hun huidskleur, etniciteit of geloofsovertuiging. Het is een systeem van ongelijk(waardig)heid waarin mensen op basis van hun huidskleur of afkomst minder of zelfs geen kansen krijgen, of slechter behandeld worden.

Ervaren racisme in Nederland

Uit diverse onderzoeken blijkt dat racisme in Nederland nog steeds wijdverspreid is:

> Binnen de Rijksoverheid ervaart 1 op 10 medewerkers racisme

> Woningzoekenden met een niet-Nederlands klinkende naam maken structureel minder kans om uitgenodigd te worden voor een bezichtigingsmoment

> Racisme in de jeugdzorg

> Moslims ervaren structurele discriminatie door banken

> Discriminatie door risicoprofielen

> Discriminatie in de uitzendbranche

> Racisme en discriminatie bij de politieorganisatie

> Racisme in het onderwijs

> Racisme en discriminatie in Nederland

Van wie is het probleem?

Racisme is geen individueel probleem, maar een maatschappelijk en organisatorisch vraagstuk. Het beïnvloedt niet alleen de mensen die ermee te maken krijgen, maar de hele samenleving. Racisme leidt tot ongelijkheid in kansen, onderwijs, werk en gezondheid en vergroot maatschappelijke verdeeldheid.

Dit is geen kwestie van persoonlijke meningen of incidenten, maar een diepgeworteld probleem dat voortkomt uit historisch gegroeide systemen. Het is gebaseerd op de veronderstelling dat de ene groep superieur is aan de andere, wat leidt tot schadelijke gevolgen voor degenen die racisme ervaren.

Uit de praktijk:

Peter*, bestuurder bij een landelijke organisatie, zegt tijdens een sessie: “Ik wil inclusief zijn, maar er is een grens voor mij. Ik werk liever niet met vrouwen die een hoofddoek dragen. Ik vind dat ze onderdrukt worden en ken niemand die dit vrijwillig doet.”  De anderen MT-leden in de sessie zwijgen. Niemand spreekt zich uit.

*gefingeerde naam

Door stil te blijven, blijft racisme bestaan. Het is ieders verantwoordelijkheid om actief bij te dragen aan een inclusieve samenleving. Hiernaast gaat racisme verder dan persoonlijke voorkeuren. Dit komt duidelijk in de praktijksituatie van Peter. Als je de aanname hebt dat mensen van een bepaalde afkomst of religie minder intelligent zijn, is dit een schadelijke, ongefundeerde en op vooroordelen gebaseerde uitspraak die geen wetenschappelijke basis heeft en mensen beperkt in hun kansen. Dit schaadt mensen, organisaties en de maatschappij. 

Wat is het effect van racisme?

De gevolgen van racisme zijn groot en schadelijk. Voor individuen kan het leiden tot psychische klachten, zoals stress, angst en een laag zelfbeeld. De constante ervaring van vooroordelen en discriminatie kan het gevoel van eigenwaarde van een persoon aantasten en zelfs leiden tot depressie.

Op grotere schaal kan racisme de samenleving verdeeld houden, armoede versterken en sociale onrust veroorzaken. Racisme belemmert ook de vooruitgang in een samenleving, doordat het de talenten en potentieel van een groot aantal mensen uitsluit. Wanneer mensen op basis van bijvoorbeeld hun etniciteit niet dezelfde kansen krijgen als anderen, kunnen ze hun volledige potentieel niet benutten, wat zowel hen als de samenleving als geheel schaadt.

Wat kan jij doen?

Als individu: 

> Spreek je uit! Als je getuige bent van racisme, grijp dan in. Dit kan zijn door de situatie aan te kaarten of de persoon te steunen die wordt gediscrimineerd.

> Leer meer over andere culturen en de geschiedenis van racisme. Kennis is een krachtig middel in de strijd tegen onbegrip en vooroordelen.

> Wees bewust van je eigen vooroordelen: Iedereen heeft onbewuste vooroordelen. Het (h)erkennen van deze vooroordelen is de eerste stap om racisme tegen te gaan.

Vanuit de organisatie:

> Systemen, processen en werkwijze actief vrijmaken van onbewuste vooroordelen, aannames, racisme en discriminatie

> Zorg ervoor dat er duidelijke procedures en een zero-tolerance beleid tegen racisme discriminatie zijn in de organisatie.

> Zorg ervoor dat diversiteit op de werkvloer wordt aangemoedigd en dat iedereen gelijkwaardige kansen krijgt.

> Bespreek de verschillende vormen van uitsluiting jaarlijks in het team

> Biedt trainingen aan die medewerkers bewust maken van racisme, discriminatie, microagressie, onbewuste vooroordelen en de werking hiervan.

Wat ga jij doen?

Racisme verdwijnt niet vanzelf. Het vraagt om bewuste actie van ons allemaal – als samenleving, maar ook als individu en organisatie. Door stil te blijven, blijft racisme bestaan. Door je uit te spreken en actief verandering te brengen, kunnen we samen werken aan een eerlijkere en inclusievere organisatie.

Wil jij bijdragen aan verandering? Begin vandaag.

Dit artikel is geschreven door Madhu Mathoera (zij/haar), Inclusie-expert en auteur van het boek De inclusieve organisatie. Samenwerken aan inclusie in jouw organisatie? Neem dan contact op met Madhu via madhu@beetopofmind.nl.